AGRO-URBANIZACJA / AGRO-URBANISATION

Czy możliwe jest otrzymanie lokalnie produkowanej, zdrowej żywności w granicach miasta? Gdzie i w jaki sposób wprowadzane jest rolnictwo w obszarach zurbanizowanych?

Nowe trendy w planowaniu miast coraz częściej doceniają korzyści z łączenia tradycji miejskiej i wiejskiej, proponując nową jakość życia w świecie zdominowanym dziś przez beton. Projekt magisterski pod tytułem Agro-urbanizacja Doliny Rudawy opracowany pod kierunkiem dr inż. arch. Artura Jasińskiego stanowi próbę wprowadzenia idei rolnictwa miejskiego (urban agriculture) do miast polskich. Tematyka pracy obraca się wokół kwestii formalnych i nieformalnych upraw w mieście i różnych form ich występowania. Poruszony tu zostaje również problem ogrodów działkowych. 


Is it possible to get locally grown and healthy food within the borders of the city? Where and how is the agriculture introduced in the urban areas? 
New trends in city planning start to see more and more advantages  from connecting urban and rural traditions and proposing a new quality of life in the world dominated today by concrete. The master-degree project titled Agro-urbanisation of Rudawa Valley consulted with dr Artur Jasiński is an attempt of introducing the idea of urban agriculture to the polish cities. The topic of this project talks about formal and informal farming in the city and different forms of its occurrence. Also the problem of polish community gardens is raised here. 

Dlaczego Agro-Urbanizacja?

W czasach, gdy gwałtowny rozwój miast i zmechanizowanego, uprzemysłowionego rolnictwa doprowadziły do nagromadzenia problemów ekologicznych w skali globalnej, kluczowe stało się poszukiwanie nowego podejścia do projektowania przestrzeni miejskich. Nowe rozwiązania powinny obracać się wokół trzech podstaw zrównoważonego rozwoju: środowisko, społeczeństwo i ekonomia. Ruralizacja przestrzeni miejskiej zdaje się odpowiadać na te trzy podpunkty niosąc spory bagaż korzyści popartych przykładami i doświadczeniami.


In times, where violent development of cities and mechanised, industrial farming brought to acumulation of ecological problems on a global scale, the key is to look for a new approach to design urban spaces. New solutions should gather around three main bases of sustainability: environment, society and economy. Ruralisation of urban spaces seems to give an answer to those three point providing the abundance of advantages based on examples and experiences.

Miasto z definicji charakteryzuje się dużą intensywnością zabudowy oraz niewielką ilością gruntów rolnych, a zdecydowana większość ludności pracuje poza rolnictwem. Jednak pomimo wielu przeciwieństw i odrębności ideologicznych, wieś i miasto scalają się w jedno. Przejawia się to nie tylko w bezkresnym kontinuum miejsko – wiejskim, ale przede wszystkim w zmianie społecznej względem uprawiania roślin w obrębie miasta.

Rolnictwo wkracza do ogrodów przydomowych, na dachy i ściany budynków, a nawet do ich środka tworząc farmy wertykalne, które powstają w odpowiedzi na problem równowagi pomiędzy miastem i jego potrzebami, a naturą.

Zarówno w Polsce, jak i w wielu innych krajach Europy, w tkankę miejską wplecione są często ogrody działkowe. Są one reliktem poprzedniego systemu i częścią ogólnomiejskiego układu zieleni. Przynoszą niewątpliwą radość i satysfakcję ich właścicielom. Niestety - w skali miasta - są również problemem, ze względu na ich ograniczoną dostępność i niską estetykę przestrzeni. Idea rolnictwa miejskiego zachęca do przemyślenia ich struktury. Propozycją może być ich przekształcenie w ogólnie dostępne tereny uprawne, o parkowym i edukacyjnym charakterze. Reinterpretując dziedzictwo naszych miast można stworzyć nową rzeczywistość w duchu czasu.

Słowo agro-urbanizacja, użyte jako tytuł tej pracy, reprezentuje nowe podejście do tematu planowania. Jest próbą scalenia dwóch tradycji, miejskiej oraz wiejskiej, w celu stworzenia przyjaznego środowiska mieszkalnego oraz umożliwienia uprawy lokalnej dla użytku własnego lub publicznego. 


The city is characterised by a high density sprawl and little number of farmlands, and a mayority of people working beyond the sector of agriculture. However, in spite of numerous contradictions and different ideologies, countyside and city merge into one. It appears not only as an urban-rural continuum, but mostly as a social change regarding cultivation within city limits.
Agriculture steps into backyards, roofs and walls, and even inside the buildings forming vertical farms, which emerge as an answer to the problem of balance between the necessities of a city and nature.
Both in Poland and in other european countries the urban structure hosts community gardens. They are relicts of previous system and part of cities green spaces. They bring joy and satistaction to its owners. Unfortunately - in a city scale - they are also a problem for the sake of its limited availability and low aesthetic value. The idea of urban agriculture encourages to rethink their structure. The proposal for it could be to transform them into generally available farmlands of educative and recreational character. By reinterpreting the heritage of our cities, we can create a new reality.
The word agro-urbanisation used in this proyect represents a new approach to the theme of city planning. It is an attempt of merging the two traditions, urban and rural, as an aim to create a friendly living conditions and allow local crops for private or public use.

Projekt Agro-Urbanizacji dla Krakowa

Wybrana lokalizacja to Dolina Rudawy – Małe Błonia, choć idee tu proponowane mogłyby zostać zastosowane również na innych terenach. Istniejąca zabudowa stanowi niewielki procent w skali całego obszaru objętego projektem, a jego zdecydowaną większość pokrywają ogrody działkowe. W przestrzeni miejskiej spotykają się one z dużym oporem społecznym. Z drugiej strony, w ich obronie stają działkowicze i niektórzy architekci krajobrazu, uważający je za zabytek sztuki ogrodowej XX wieku.

Agro-urbanizacja Doliny Rudawy to projekt, który wychodzi naprzeciw konfliktom towarzyszącym tym terenom, proponując proekologiczne rozwiązania oparte o naturalne walory przestrzenne oraz historyczny charakter miejsca. Głównym założeniem projektu było stworzenie nowej przestrzeni publicznej i mieszkalnej o największym możliwym wskaźniku płaszczyzny biologicznie czynnej. Kluczowym elementem całego założenia jest związek projektowanej zabudowy z terenami uprawnymi. Przenikają one cały układ proponując różne formy rolnictwa: od ogrodów na dachach, po park agrarny i farmy wertykalne. 

Mieszkalnictwo

Na terenie opracowania przewiduje się zarówno mieszkalnictwo wielo- jak i jednorodzinne. Tradycyjny układ ogrodów działkowych stał się inspiracją do kształtowania nowej zabudowy. W miejscu, gdzie pierwotnie znajduje się zielona przestrzeń ogrodu, wprowadzona zostaje kubatura mieszkalna. Natomiast przestrzeń domku ogrodowego zamienia się w patio stanowiąc jednocześnie doświetlenie dla projektowanych mieszkań i domów szeregowych. Zielone dachy nad nowymi obiektami stanowią odpowiednik wcześniejszego ogrodu. Ten sposób kształtowania zabudowy pozwala stworzyć nową funkcję i zachować pierwotny ogród działkowy, nie ograniczając przy tym jego powierzchni. Dachy obiektów mieszkaniowych mogą służyć jako ogrody ozdobne bądź uprawne. 

Głównym celem było stworzenie architektury uwzględniającej w jak największym stopniu zdrowie mieszkańców, przy minimalnym obciążeniu dla środowiska naturalnego oraz estetycznym wyglądzie. Zielone dachy, tarasy i liczne place pozytywnie wpływają na klimat miejsca. Wszystkie domy posiadają ogrody indywidualne lub wspólne, dostępne z głównej klatki schodowej bądź z osobnych schodów na elewacji. 

Farmy wertykalne

Na terenie zaprojektowanych zostało pięć farm wertykalnych produkujących żywność dla całego miasta. W dolnej części farmy znajdują się różne funkcje użyteczności publicznej. Od strony terenów mieszkaniowych są to targi warzywne, przestrzenie wystawowe i spacerowe oraz szkółki. Od strony południowej są to natomiast przestrzenie przeznaczone dla działkowiczów. Farmy wertykalne wpisują się w wielkomiejski pejzaż kształtem i wysokością, a przestrzenie uprawne, ciągnące się do samej góry, powiększają wielokrotnie procent powierzchni biologicznie czynnej. Ich usytuowanie i forma uwarunkowane są jak najlepszym pozyskaniem światła naturalnego. Projektowane farmy wentylowane są w sposób naturalny dzięki systemowi cross-ventilation oraz wentylacji grawitacyjnej. Są to obiekty korzystające z energii wiatru oraz słońca. Na ich dachach znajdują się turbiny wiatrowe i panele fotowoltaiczne. Posiadają system magazynowania i oczyszczania wody. Przewidziane zostało również miejsce na kompost.

Agropark

Na przedłużeniu zielonego pasa Błoń Krakowskich zaprojektowany został park, który obejmuje całą południową część terenu opracowania. Tworzy on dostępną publicznie przestrzeń parkową, zastępując zamknięty dotąd pas ogródków działkowych. Działkowicze otrzymują w zamian poletka na farmach wertykalnych, a mieszkańcy zabudowy mieszkaniowej ogrody ozdobne lub warzywne na zielonych dachach. Dzięki temu Kraków wzbogacony jest o kolejny park, o funkcjach rekreacyjnych i edukacyjnych, będący zarazem obszarem intensywnej produkcji rolniczej. Układ przestrzenny parku zainspirowany jest geometryczną urbanistyką ogrodów działkowych w połączeniu z delikatnym rysunkiem ścieżek wydeptanych na Błoniach. Park funkcjonuje w ciągu dnia jako otwarta przestrzeń publiczna, natomiast w godzinach nocnych jest zamykany. Uprawy prowadzone są na użytek własny przez miejscową ludność zainteresowaną tego typu aktywnością. Całość administrowana jest przez Agro-centrum.

Podsumowując, głównym celem tego projektu było stworzenie alternatywnego rozwiązania dla problemu ogrodów działkowych w miastach. Pogodzenie rolnictwa z miejskim stylem życia jest wyzwaniem współczesności. Różnorodność zaprojektowanych przestrzeni uprawnych ma na celu ukazanie możliwości, jakie daje nowy model miasta.

Zespolenie projektowanej zabudowy z terenami uprawnymi jest wariantem w duchu teorii zrównoważonego rozwoju. Nowy kompleks łączy ekologiczne rozwiązania z estetyką przestrzeni, a nowe obszary mieszkaniowe zachowują jednocześnie rolniczy charakter terenu.

Artykuł o pracy i cały projekt dostępne są tutaj:

http://cohabitat.net/zielone-dachy-i-farmy-miejskie.html